Hvað viltu finna?

Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið hefur tilkynnt niðurstöður úr jarðhitaleitarátaki sem opnað var í vor. Markmið átaksins er að stuðla að aukinni nýtingu jarðhita til húshitunar á svæðum þar sem nú er notast við rafmagn eða olíu. Alls bárust 48 umsóknir frá sveitarfélögum, orkufyrirtækjum og aðilum í þeirra umboði. Verkefnin voru fjölbreytt en heildarkostnaður verkefna sem sótt var um nam 6.093 m.kr. og sótt var um 4.082 m.kr. í styrki. Alls hljóta 18 verkefni styrk: 8 verkefni sem snúa að jarðhitarannsóknum 8 verkefni sem tengjast uppsetningu varmadælna 2 verkefni sem miða að uppbyggingu varmageymslna Mögulegur ávinningur af verkefnunum er verulegur. Með frekari borunum, varmadælum og varmageymslum gæti allt að 80 GWh af vetrarraforku losnað á næstu árum. Þá gæti árangur í jarðhitaleit bætt við um 40 GWh. Mat umsókna var í höndum Loftlags- og orkusjóðs í samvinnu við Umhverfis- og orkustofnun. Skoða myndina í fullri stærð

Önnur útgáfa Raforkuvísa fyrir árið 2025 er nú komin út.  Þar kemur meðal annars fram að staða og horfur raforkuöryggis á fjórða ársfjórðungi 2025 og fyrsta ársfjórðungi 2026 hafa batnað samkvæmt nýjustu greiningum á orkujöfnuði, miðað við fyrri útgáfu sem birt var í apríl 2025. Þróun gjaldskráa raforkufyrirtækja Í fyrsta sinn birtir Raforkueftirlitið yfirlit yfir þróun gjaldskráa sérleyfisfyrirtækja og smásala í Raforkuvísum. Þar má sjá breytingar á dreifi- og flutningsgjöldum frá 2017 til 2025, bæði á verðlagi hvers árs og föstu verðlagi. Einnig er sýnd þróun smásöluverðs allt frá árinu 2005 til dagsins í dag. Helstu niðurstöður eru: Smásöluverð: Lægsta skráða smásöluverð í ágúst hækkaði um 35% milli ára á verðlagi hvers árs. Dreifigjöld: Dreifigjöld dæmigerðra heimila í ágúst, með notkun 4.500 kWh/ári , hækkuðu um 5% milli ára á verðlagi hvers árs. Flutningsgjöld til almennra notenda: Hækkuðu um 23% á milli ára á verðlagi hvers árs. Flutningsgjöld til stórnotenda: Hækkuðu um 27% frá fyrra ári á verðlagi hvers árs. Jöfnunarorkuverð – ný framsetning Birting upplýsinga um jöfnunarorkuverð hefur tekið verulegum breytingum. Jöfnunarorka, sem er hæsta heildsöluverð raforku og vísir að um markaðsjafnvægi milli framboðs og eftirspurnar, er nú sýnd í verðbilum (kr/kWh) þar sem gefið er til kynna hvenær um er að ræða niðurreglun, jafnvægi eða uppreglun í kerfinu. Nánar til tekið lýsa verðbilin mismunandi ójafnvægi í kerfinu og þar með sýnir breytt framsetning betur ástand markaðarins. Í fyrri útgáfum var einungis  meðalverð jöfnunarorku birt, sem gaf ekki nægilega góða mynd af sveiflum sem eiga sér stað á markaðnum. Sjálfvirknivæðing gagnaöflunar Raforkueftirlitið hefur einnig hafið endurskoðun á aðferðum við gagnaöflun og skil. Umhverfis- og orkustofnun hefur þróað nýja gagnagátt sem kemur í stað Signet Transfer, með það að markmiði að sjálfvirknivæða gagnaafhendingu. Með þessum breytingum verður unnt að einfalda verklag, tryggja meiri gæði gagna til framtíðar og stytta viðbragðstíma eftirlitsins. Sjálfvirknivæðingin mun jafnframt gera Raforkueftirlitinu kleift að framkvæma fleiri greiningar, sinna eftirlitsverkefnum og ráðast í sértækar greiningar  án þess að auka álag á eftirlitsskylda aðila með endurteknum gagnabeiðnum. 

Kortlagning á uppsprettum loftmengunarefna sýnir að losun svifryks (PM₁₀) er mest í þéttbýli og meðfram hringveginum, losun köfnunarefnisoxíðs (NOₓ) kemur einkum frá brennslu eldsneytis í farartækjum og losun ammoníaks (NH₃) er fyrst og fremst frá landbúnaði. Loftmengunarefni draga úr loftgæðum og hafa neikvæð áhrif á heilsu fólks. Loftmengunarefni eru til dæmis svifryk, köfnunarefnisoxíð (NOₓ) og þrávirk lífræn efni. Hér fyrir neðan má sjá kort sem sýna hvar svifryk, köfnunarefnisoxíð og ammoníak voru losuð út í andrúmsloftið árið 2023. Kortin sýna aðeins hvaðan loftmengunin kemur en ekki hvernig hún dreifist. Kort fyrir önnur loftmengunarefni má finna í nýjustu landsskýrslu (kafli 8) um losun loftmengunarefna á Íslandi. Svifryk Svifryk getur borist í lungu fólks og fests þar með tilheyrandi heilsuskaða. Því minni sem svifryksagnirnar eru, því dýpra ná þær í lungun. Svifryk hefur verið tengt við aukna tíðni lungnasjúkdóma, krabbameina og hjarta- og æðasjúkdóma. Kort 1 sýnir losun svifryksagna sem eru minni en 10 míkrómetrar (PM₁₀). Áhugavert er að sjá hvernig svifrykslosun fylgir að miklu leyti hringveginum en er sérstaklega mikil í þéttbýlum og þar í kringum. Kort 1: Dreifing losunar svifryksagna minni en 10 míkrómetrar (PM₁₀) árið 2023. Köfnunarefnisoxíð Köfnunarefnisoxíð (NOₓ) er ertandi fyrir öndunarfæri, eykur áhættu á öndunarfærasýkingum og getur stuðlað að astma. Köfnunarefnisoxíð (NOₓ) er samheiti yfir tvær lofttegundir, köfnunarefniseinoxíð (NO) og köfnunarefnistvíoxíð (NO₂). Loftmengun á formi köfnunarefnisoxíðs berst aðallega frá brennslu eldsneytis í skipum og bílum eins og sést á korti 2. Kort 2: Dreifing losunar köfnunarefnisoxíðs (NOₓ) árið 2023. Ammoníak Ammoníak (NH₃) er litlaus og illa lyktandi lofttegund sem veldur óþægindum og áreiti í öndunarvegi og augum. Losun ammoníaks fylgir að mestu leyti landbúnaðarlöndum eins og sést á korti 3. Kort 3: Dreifing losunar ammoníaks (NH₃) árið 2023. Kortlagning losunar loftmengunarefna Umhverfis- og orkustofnun heldur utan um losun loftmengunarefna á Íslandi og tekur saman í skýrslu á hverju ári. Á fjögurra ára fresti er einnig kortlagt hvar losun þessara loftmengunarefnanna á sér stað. Þá er reynt að staðsetja uppsprettur mengunarinnar í rúðuneti fyrir Ísland. Íslandi er þá skipt niður í reiti þar sem hver reitur er 0,1 gráður á kant*. *Vegna þess að breiddargráður og lengdargráður eru ólíkar þá er hver reitur rúmir 11 km í áttina norður-suður og tæpir 5 km í austur-vestur.

Raforkueftirlitinu barst þann 2. september 2025 kerfisáætlun Landsnets fyrir tímabilið 2025 -2034 til formlegrar meðferðar. Samkvæmt 2. mgr. 9. gr. b. raforkulaga nr. 65/2003 hefur Raforkueftirlitið það hlutverk að fara yfir og samþykkja kerfisáætlun Landsnets með hliðsjón af markmiðum um öryggi, skilvirkni, áreiðanleika afhendingar, hagkvæmni, gæði raforku og stefnu stjórnvalda um lagningu strengja. Raforkueftirlitið skal við yfirferð kerfisáætlunar hafa samráð við alla núverandi og væntanlega viðskiptavini flutningsfyrirtækisins sbr. 2. mgr. 8. gr. raforkulaga í opnu og gagnsæju samráðsferli. Af þessu tilefni vill Raforkueftirlitið bjóða viðskiptavinum Landsnets og væntanlegum viðskiptavinum fyrirtækisins að koma á framfæri umsögnum vegna kerfisáætlunar 2025-2034. Þeir aðilar sem telja sig vera væntanlega viðskiptavini flutningsfyrirtækisins skulu rökstyðja það sérstaklega. Raforkueftirlitið metur hvort aðili hafi sýnt fram á með fullnægjandi hætti að hann geti talist væntanlegur viðskiptavinur flutningsfyrirtækisins. Raforkueftirlitið hefur sent auglýsingu í Lögbirtingablaðið og er frestur til þess að koma á framfæri athugasemdum vegna kerfisáætlunar Landsnets 2025-2034 er fjórar vikur frá birtingu auglýsingar í Lögbirtingablaði sbr. 3. mgr. 4. gr. reglugerðar nr. 870/2016 um kerfisáætlun fyrir uppbyggingu flutningskerfis raforku. Eftir þann tíma mun Raforkueftirlitið birta þær umsagnir sem eftirlitinu berast vegna málsins á heimasíðu Raforkueftirlitsins. Þá verður Landsneti boðið að koma á framfæri athugasemdum vegna framkominna umsagna.